Rzymskie u progu intelektualnej, społecznej i technologicznej rewolucji. Jej wynikiem będzie pierwsze w dziejach świata kapitalistyczne Imperium.
Na stronach ?Oium?, w atmosferze przesyconej mistycyzmem schyłku starożytności, rozgrywa się fascynująca opowieść o obywatelach Rzymu i mieszkańcach Barbaricum, zaplątanych w Wielką Historię, która nie zamierza eksperymentować na tysiącleciach i dziesiątkach pokoleń.

Oium ? mityczna kraina na północnych wybrzeżach Morza Czarnego, do której dotarli Goci w swojej wędrówce ze Skandynawii; tutaj: synonim personifikacji rzymskich bóstw ? Fortuny i Abudantii, symboli powodzenia i obfitości.

za tym nie powstała żadna grupa społeczna, która byłaby zainteresowana demontażem (pokojowym lub krwawym) dotychczasowego ustroju opartego na niewolnictwie. Reasumując ? skoro niewolników było pod dostatkiem, to po co machiny parowe?

A co, gdyby stało się inaczej? Gdyby zabrakło niewolników, a obywatele Imperium byliby wolni? Co wtedy? Jak wyglądałby dzisiaj nasz świat?

?Oium ludu rzymskiego? jest moją prywatną wizją początków świata, któremu nie dano szansy, by mógł zaistnieć i przetrwać.

Kiedy zastanawiałem się jak napisać ?Oium ludu rzymskiego?, od razu przyszła mi do głowy ?Wojna galijska? Juliusza Cezara, który swoje ? jakby nie patrzeć ? dzieło literackie rozpoczął stwierdzeniem: ?Galia dzieli się na trzy części?? Właśnie taki był język zdecydowanej większości piszących Rzymian ? surowy i beznamiętny. Cezar, polityk i żołnierz, nie był tu wyjątkiem. Dla potwierdzenia, Tacyt - najwybitniejszy rzymski historyk, a tym samym jeden z największych pisarzy starożytności ? wzorował się na stylu poprzednika sprzed stu lat, Azyniusza Polliona: również twardym i suchym.

Oczywiście dzisiaj nie da się już w ten sposób napisać żadnej książki traktującej o losach Rzymian, nawet tych wymyślonych. Dlatego w ?Oium ludu rzymskiego? postanowiłem zaprząc do narracji pierwszą osobę, przede wszystkim po to, żeby złożyć głęboki ukłon współczesności, a bohatera - Marka Lentiwiusza Katellę, Rzymianina z wymyślonej przeszłości ? tak bardzo, jak tylko to możliwe, przybliżyć nawet tym mniej wyrobionym czytelnikom. Jednocześnie nie mogłem się oprzeć pokusie minimalnej choćby stylizacji ? co mam nadzieję zostanie właściwie zrozumiane - mając w pamięci uznanie Polliona dla Oktawiana Augusta za imperatoria brevitas ? cesarską zwięzłość jego nieśmiertelnych ?Res gestae?.

? Danpar ? oznajmił Amal. ? Płynie na południe. Do waszego morza. Jak wy nazywacie tę rzekę, Rzymianinie?

? Borystenes, jeśli to ta rzeka, o której myślę ? odrzekłem. ? Wpada do Pontu niedaleko Olbii.

Zsiedliśmy z koni i udaliśmy się pieszo na skraj urwiska, skąd roztaczał się oszałamiający widok na dolinę Borystenesu. Słońce mieliśmy za plecami, więc dokładnie widziałem wszystko aż po horyzont. Bezkresna przestrzeń zdawała się sięgać poza linię zetknięcia się nieba z ziemią.

? To moja nowa siedziba ? powiedział Amal wskazując zabudowania osady na szczycie wzniesienia. ? Nazywa się Arhajmar.

Pomyślałem, że ? choć z rodu Asów ? zbudował swoją nową stolicę na szczycie góry nie dlatego, żeby znaleźć się bliżej nieba, ale żeby ? jak na króla przystało ? lepiej widzieć ziemię.

? To jest nowa ojczyzna Gotów ? zatoczył krąg ręką dookoła. ? Rejdgotaland.

Zrozumiałem, że musiał wskazać Gotom ojczyznę, bo inaczej by mu się rozpierzchli. Chciał, by myśleli tak samo, jak on ? krew z krwi królów. Jednak wszystko, co mi teraz pokazywał i jak wspaniale by tego nie nazywał, nosiło w sobie piętno tymczasowości.

 ? To do tego miejsca jako pierwszy dotarł Filimer, tutaj zmarł i tutaj został spalony, a jego prochy wsypano do Danparu ? ciągnął. ? Wiesz dlaczego dotarł aż tutaj?

? Bo jego wzrok sięgał dalej niż wzrok ludzi, którym przewodził?

Amal spoglądał teraz na południe, a wiatr rozwiewał jego długie, jasne włosy. Widziałem tatuaż pod jego okiem ? trójkąt i błyskawicę. Wyglądały prawie jak stylizowane, rzymskie litery: D i N.

? Ja też czasem widzę rzeczy, które kryją się za horyzontem ? rzekł Amal.

Krew z krwi królów, pomyślałem.

? Tam jest Oium ? usłyszałem.

? Oium?

? Błonia. Kraina traw. Ciągnie się aż do Myrkwid.

? Pewnie masz na myśli Meotydę, zatokę Pontu?

? Może tak... Miałem sen, Rzymianinie. Powracał każdej nocy. Był moim utrapieniem. Znasz to uczucie?

? Znam ? odpowiedziałem, uśmiechając się pod nosem. ? To o czym staramy się nie myśleć za dnia, przychodzi do nas zaraz po zachodzie słońca.

Zmierzył mnie przeciągłym spojrzeniem. O czymkolwiek byśmy teraz nie rozmawiali, dotyczyło już tylko nas dwóch ? mnie i Amala.

? Po prostu przestałem szukać ? rzekł wracając spojrzeniem ku przestrzeniom za horyzontem. ? Od tamtej pory już nic mi się nie śni. Moje czyny stały się snem, który przeżywam na jawie. Znasz to uczucie?

(?)

Ostatniego dnia święta Jul rejks Amal zaprosił mnie, bym usiadł razem z nim przy kotle z miodem, a kiedy już to zrobiłem, rzekł:

? Jest taka opowieść, Rzymianinie? Kiedy po wielkiej wojnie Asów z Wanami zawierano pokój, bogowie spotkali się na uczcie. Jedni i drudzy napluli do kotła z rozgotowanym jadłem, a wtedy z niego wynurzyła się istota, która nauczyła nas ? ludzi ? wszystkiego, co dzisiaj wiemy ? jak uprawiać ziemię, jak się ubierać i jak leczyć choroby. Potem mściwe leśne karły zabiły tę istotę, ale sprytni ludzie postanowili zmieszać krew ofiary z miodem, by zachować chociaż część jej wiedzy. Tak powstał napój, zwany miodem skaldów, który rozwiązuje języki, otwiera umysły i daje moc zaglądania w przyszłość. Zwykli ludzie mogą z niego korzystać tylko wtedy, kiedy osiągną wewnętrzny spokój, kiedy zapanują nad całym swoim życiem, kiedy zaczną szanować i poważać to, co w życiu najważniejsze ? honor i wojnę... Słowem, kiedy choć częściowo staną się tacy jak bogowie.

Gdy Amal skończył, sięgnął po nóż, naciął sobie otwartą dłoń i upuścił kilka kropli krwi do kotła z miodem. Potem splunął do niego i zamieszał czerpakiem. Patrząc mi prosto w oczy podał nóż.

Jeśli życie człowieka składa się z następujących po sobie chwil, to ta była z pewnością jedną z najważniejszych. Zawsze najtrudniej odkryć to, co i tak wcześniej się wiedziało. Potrzeba do tego wytrwałości, odwagi i wyobraźni, którymi natchnąć nas może tylko drugi człowiek. Nieważne czy jest on kobietą czy mężczyzną, młodzieńcem czy starcem, królem czy niewolnikiem. To dzięki Ildzie, w miejscu między tym, co pewne a tym, co niepewne, odnalazłem samego siebie, zaś dzięki Amalowi ? między tym, co upragnione a tym, co osiągalne ? moje własne, prywatne Oium.